Tijdens de onderhandelingen was er een enorme tegenlobby gaande vanuit de conservatieve F-gasindustrie. Strikte wetgeving zou de Europese sector de das omdoen. Alternatieven waren immers te duur en niet goed inzetbaar in warme landen. Daarnaast was, zoals altijd, ook de internationale concurrentiepositie een zorg.
Dankzij onder andere de inzet van Eickhout is de ambitieuze F-gasregulering er toch gekomen. Voor de Europese Groenen een unieke mogelijkheid om te laten onderzoeken wat het effect van ons ambitieuze klimaatbeleid is op de betrokken industriële sectoren. De uitkomsten zijn opmerkelijk positief.
Wat zijn F-gassen?
F-gassen (HFK’s) worden onder andere gebruikt in koelkasten en airco’s. Ze vervangen de CFK’s die in de jaren negentig de ozonlaag bedreigde. F-gassen zijn echter extreem krachtige broeikasgassen. Eén F-gasdeeltje heeft gemiddeld hetzelfde effect (Global Warming Potential, GWP) als tweeduizend CO2-deeltjes. Wordt de wereldwijde uitstoot van F-gassen niet teruggedrongen dan leidt het nog voor de eeuwwisseling tot 0.5 graden opwarming van de aarde.
Hoe werkt de F-gas regulering?
De Europese F-gas wetgeving bestaat uit meerdere onderdelen zoals onderstaande figuur laat zien. De uitfasering gaat stapsgewijs en veel van sectorspecifieke verboden gaan pas later in. Producenten en grootgebruikers van F-gassen moeten echter anticiperen op de aankomende schaarste, vandaar dat je nu al grote veranderingen ziet.
1. De regelgeving is goed voor de concurrentiepositie van de EU
Het tegenovergestelde van waar lobbyisten voor waarschuwden is waar. De rest van de wereld volgt onze Europese wetgeving. Californië heeft de Europese wetgeving letterlijk gekopieerd en aangescherpt. Japan voerde een systeem in dat erg lijkt op de Europese wetgeving en Australië werkt eraan. Nu er zelfs een wereldwijd akkoord aan zit te komen, hebben Europese bedrijven een enorme voorsprong op de rest van de wereld; zij kunnen straks overal hun ontwikkelde technologie inzetten.
2. Nieuwe technologieën worden steeds goedkoper
Er is een enorme kostendaling gaande in de sector waarbij nieuwe technologieën (dus zonder F-gassen) steeds goedkoper worden. Het onderzoek zegt dat prijzen tussen technologieën met en zonder F-gassen nu vergelijkbaar zijn. Dat betekent dat het voor supermarkten (terwijl zij pas in 2020 met een verbod te maken krijgen) aantrekkelijk is om nu al overstappen. Sinds het begin van de Europese wetgeving is dat aantal verdrievoudigd.
Wat zijn de alternatieven voor F-gassen?
De studie laat zien dat er allerlei natuurlijke alternatieven (zoals koolstofdioxide en ammonia) zijn voor F-gassen (wat chemicaliën zijn) die in vergelijking geen of nauwelijks effect hebben op het klimaat. Dankzij de EU F-gas regulering worden de alternatieven meer gebruikt en zijn ze goedkoper. Het grote probleem met deze alternatieven is dat ze makkelijker ontvlambaar zijn. Dat vraagt dus om slimme oplossingen.
3. Nieuwe technologieën werken effectief in warm klimaat
De lobbyisten beweerden ook dat koeling en airco F-gassen niet zouden werken bij temperaturen boven de veertig graden en dat dit een probleem zou zijn voor landen in Zuid-Europa. De praktijk leert dat dit onzin is: de wetgeving stimuleerde innovatie Alternatieven werken nu onder temperaturen van vierenveertig graden zonder enkele afname in efficiëntie. De technologie wordt grootschalig toegepast in landen als Spanje, Italië en Frankrijk.
4. Groene economie krijgt een boost
In de drie jaar dat de wetgeving onderhandeld en ingevoerd is, heeft er een groei van bijna zestig procent plaatsgevonden in het aantal bedrijven dat in de toeleveringsketen werkt. En zelfs in een door crisis geplaagd land als Griekenland zien we een verdubbeling.
Het onderzoek laat zien dat er een significante stijging zit in de investeringen in onderzoek naar de alternatieven voor F-gassen. Ook verwachten bedrijven in de sector om de komende jaren flink meer medewerkers te trainen om aan de slag te gaan met alternatieve koelsystemen.
5. Europese wetgeving leidt tot wereldwijde actie
Tot 14 oktober vinden er in Kigali, Rwanda onderhandelingen plaats om het uitfaseren van F-gassen onder te brengen in het Montreal Protocol. Het Montreal Protocol is volgens velen het meest succesvolle internationale akkoord ooit: Het pakte het gebruik van CFK aan en heeft er dus voor gezorgd dat we niet met een gat in onze ozonlaag zitten.
Zijn de onderhandelingen succesvol (wat inderdaad het geval lijkt te worden), dan wordt het gebruik van F-gassen straks wereldwijd uitgefaseerd. Nadat de Europese Unie haar ambitieuze wetgeving invoerde, werd het een voorvechter voor uitbreiding van het Montreal Protocol met F-gassen. Ook toont Europa dankzij haar regelgeving aan dat alternatieve technologieën daadwerkelijk ingevoerd kunnen worden. Dat helpt nu om andere landen over te halen om de uitbreiding van het Montreal Protocol te ondersteunen.
Lees/beluister meer
Het complete rapport is te downloaden als PDF: F-GAS REGULATION SHAKING UP THE HVACR INDUSTRY
Engelstalige podcast met Bas Eickhout: Banning F-gases: the environmental success story you've never heard of
